Daha önce yazdığım anoksik filtreleme yazımda bahsettiğim biyosenoz arıtma sepetleri ile tahliye tankımdaki suyun amonyak içeriğini en aza indirmeyi planlıyorum. Dr. Kevin Novak’ın youtube kanalında seyrettiğim videolar çok yararlı oldu. Ofiste discuss balığı yetiştiren bir arkadaşım da ilk defa duyduğu BAS filtresini benim yardımlarımla yaptı.
Yıllarca dengeleme tankımda herhangi bir filtreleme yapmadan suyu balık tankıma pompaladım. Yani sebze yataklarımda amonyağın ne kadarı temizleniyorsa yeterli gelir diyordum. pH, amonyak, nitrit ve nitrat ölçümlerini hep balık tankından aldığım suyla yapıyordum ama geçenlerde dengeleme tankından su alıp yaptım. Bir miktar amonyak çıktı.
Bitki fazla olduğunda sorun yok ama bitkiler azalmaya başlarsa veya balıklar büyüyüp fazla yem tüketmeye başlarsa sistemden çıkacak amonyak, nitrit gibi bileşenlerin de çoğalacağını biliyoruz.
Bir de tabii daha fazla balığı nasıl stoklarım sorusu vardı (sadece 5 tane filan arttırıcam). Balık tankının hacmini genişletemem. Balığı arttırdığımda amonyak da artacak. Bu sezon 2 Mayıs 2021 itibari ile 45 adet yavru alabalığı sisteme koydum. Bir senedir korona yüzünden boş dönen sistem nihayet balık üretmeye başladı.
Balık tankından çıkan su çökelti filtresine giderek mekanik olarak filtreleniyor ve direk sebze yataklarıma doluyor. Sebze yataklarım, çanları çıkardığım için sabit seviyede su bulunduruyor. Sebze yataklarımdan çıkan su da dengeleme tankına gidiyor ve tekrar su pompası ile balıklara geri pompalanıyor. Yani sistemde tek pompa dengeleme tankında.

Yukarıda çizdiğim şemada soldaki ST isimli tank dengeleme tankı. Dengeleme tankımda kullanabileceğim iki filtreleme sistemi var.
Birincisi giren suyu çeşitli elyaf veya filtre materyalleri ile süzmek. Bu iş kolay. Altına havya ile delikler deldiğim bir kovaya yerleştireceğim eski yastık içleri ve bahçede kuşlara karşı kullandığım ağlarla bir filtre yaptım ve giren su önce bu filtreden geçerek süzülüyor. Bu filtrenin tek dezavantajı periyodik olarak temizlenmesi. Çıkan pislik ise biliyorsunuz toprak bahçelerim ve ağaçlar için bulunmaz bir gübre. Zaten sebze yataklarından sonra fazla bir tortu kalmıyor.
İkinci filtre ise tahmin ettiğiniz gibi BAS filtresi ve sistemden amonyağın çıkartılması için çok faydalı. Basitliğinden dolayı hor görülmüş bir yöntem. Hatta filtre üreticileri tarafından kötülenmiş bir sistem. Neden acaba?
Ayrıca Besin Akıntı Kanallarına (BAK) giden suyun da temiz ve tortusuz olmasını hem de bileşik azot açısından yüksek olmasını sağlayacak. Henüz BAK yapacak vaktim olmadı. O proje şu an için beklemede.
BAS aslında balık tankında da bulundurulabilir ve bir sistem sigortası gibi düşünün. Eğer su pompası bozulursa ve bundan haberiniz olmazsa size belki de birkaç saat kazandıracaktır. Yapay göletlerde, beton havuzlarda, balık çiftliklerinde, koi çiftliklerinde, tropik akvaryumlarda, tuzlu su akvaryumlarında ve hatta mahallenizdeki yağmur suyu toplayan göletlerde rahatlıkla kullanılabilecek bir yöntem. 50 yıldan evvel de değiştirmenize gerek yok.
Kedi kumu zeolit bazlı killi toprak. Topaklanma yapmayan türünü almanız şart. Ayrıca parfümsüz de olması gerekiyor. Trendyol’da halis Klinoptilolitten üretilmiş kedi kumları var. Ya da Ege Zeolit’in sitesinden temin edilebilir. Kedi kumunun zaten amonyağı yani kedi çişindeki yüksek derecedeki amonyağı hapsetmesi, zeolit olmasından dolayı kaynaklanıyor.
Laterit biraz bulması zor ama akvaryumculara danışırsanız yardımcı olurlar veya internetten bakacaksınız. Laterit yerine demir oranı yüksek killi toprak veya sıvı demir emdirilmiş kil granüller, şelatlı demir serpilmiş kil kullanılabilir. Demir burada anahtar element. BAS filtresinin çalışması bu demire bağlı.

Şimdi gelelim sepetin yapımına.
Akvaryum veya tankınızın boyutlarına göre su seviyesi altında kalacak bir sepet bulun. Gözenekleri çok geniş ise içine bir eski pamuklu tişört döşeyebilirsiniz.
En alta 2-3 santim kalınlığında kedi kumu serin.
Ortasına boş bir boru yerleştirin. Bu boruya daha sonra laterit dolduracağız.
Kedi kumunu önce bir kovada iyice ıslatın. Çok su çekecektir. Irımtüzen suyunu da kullanabilirsiniz. Sonra sepeti doldurmaya başlayın. Ortadaki boruya da lateriti doldurun ve boruyu çekip alın. Üstüne ya bir tişört bağlayın ya da yuvarlak nehir taşları koyarak bozulmasını engelleyin. Kurulum çok basit olduğu için resim çekmedim.

Bu sepeti dengeleme tankına yerleştirin. İşte bu kadar. Bu sepet iyonların pozitif ve negatif çekimleri sonucu sistemdeki amonyağı çekerek nitrata dönüştürecek. Bilimsel açıklamasına girmeyeceğim, zaten pek anladım da denemez. Önemli olan çalışıyor olması.
Dengeleme tankımdan balık tankıma gelen suyu ölçtüm. Amonyak zaten yok ve diğer azot bileşenleri de (nitrit ve nitrat) hiç okunmuyor. Bir kaç ay içinde balıklar biraz daha büyüdüğünde ölçümleri tekrar yapıp bakacağım.