Su ürünleri ve sucul yaşam ortamlarına önem veriyorsak, bu sistemlerdeki suyun kalitesi ve canlıların devamlılığı da sorumluluğumuz dahilindedir. Zira su kirliliği artan bir biçimde, insan eliyle yapılıyor.
Anoksik filtreleme ismi nedeni ile anaerobik yani oksijensiz ortamda yapılan filtreleme gibi duyuluyor fakat anoksik oksijenin çok az olduğu ortam demek. Anoksik filtreleme göl ve akvaryum ortamlarında fazla amonyak ve potasyumu sistemden çıkartmak için kullanılıyor. Sonuç olarak daha berrak bir su elde edilirken algi oluşumu da engelleniyor. Bu iş için kullanılan düzeneğe Biyosinoz Arıtma Sepetleri (BAS) deniyor.
Koi ve akvaryum forumlarında konuşulan, son günlerde de ırımtüzen sistemlerinde gündeme gelen bir arıtma tekniği BAS. Basitliği ve ucuzluğu nedeniyle güven kazanmamış bir arıtma sistemi. Basit fakat kimyasal olarak yaptığı işleri açıklamak oldukça zor. Azot döngüsünü bilenler için biraz daha kolay ama bu konuya hiç girmeyeceğim, ingilizcesi olupta merak edenler şuraya bakabilir http://www.mankysanke.co.uk/html/anoxic_filtration.html
Kurulumu ise çok basit. Zeolit bazlı, topaklanmayan, kedi kumu (parfümsüz, kil, kedi kumları oluyor) ve Laterit dediğimiz bir tür kırmızı kil ki bu kil demir açısından çok zengin, kullanılıyor. Küçük delikli bir sepet içine zeolit kedi kumu dolduruluyor. Ortasına bir boşluk açılıp laterit dolduruluyor. Bu sepet suya sallandırılıyor. İçine bir de su bitkisi ekilebilir ama çok gerekli değil.
Laterit akvaryumcuların bitki gübresi olarak sattığı bir ürün. API markasının bir ürünü var veya örütbağından satın alınabilir.
Bu sepet bir dizi kimyasal etkileşim sonucu sudaki potasyum ve amonyağı çekip hapsediyor. Su bitkisi ekildi ise amonyağı doğrudan kullanabildikleri için bir döngü de kurulabilir ve sistemin daha uzun süre çalışması sağlanabilir.
YouTube’de biocenosis clarification baskets diye arattırdığınızda pek çok video karşınıza çıkar.
BAS ayrıca alg oluşumunu da engelliyor. Amonyak nitrojene dönüşmeden sistemden çıktığı (hapsedildiği) için azalan besin alg oluşumunu engelliyor.
Boyut olarak bir erişkin balığın ürettiği amonyağı bertaraf edebilmek için 30cmX30cmX20cm derinliğinde bir sepet, zeolit ile doldurulup 400g laterit ekleniyor. Tabii bu ölçü ırımtüzenin tersine hiç bitki veya çakıl dolu sebze yatağı yani nitrifikasyon yapacak düzenek olmadığı varsayılarak verilmiş. Benim zaten 1200 litrelik kil top ve volkanik taş dolu sebze yatağım var yani amonyağın tamamı zaten nitrata çevriliyor. 1200 litrelik sebze yatağı yaklaşık 48 balıkdan gelen amonyağı çevirecek güçte (1200/25). Eğer 55-60 arası balık yapmak istersem sanırım sistemdeki amonyağı dönüştürebilmek için 3-5 adet BAS sepetine ihtiyacım var. Bunları da tahliye tankına rahatlıkla yerleştirebilirim.
Zeolitin ömrü çok uzun, 100 yılı geçiyor. Laterit ise eğer bitki varsa 5-10 yıl arası. Bitki yoksa çok daha yavaş. Yani bitkisiz bir BAS sepetini 10 yıldan evvel ellemek gereksiz diyebiliriz.
Balık ve bitki dengesi tam olan bir ırımtüzen sisteminde bu arıtma sepetlerine gerek yok. Fakat ticari sistemlerde veya haddinden fazla balık bulunduran hobi sistemlerinde amonyağın azaltılması için kullanılabilir. Tabii zaman zaman anlaşılmaz nedenlerle amonyak tepe yapıyor; bazen normal filtreler iyi çalışmıyor, bir balık ölüyor, azot yüklü yağmur yağıyor vesaire. Sistemde sigorta amaçlı BAS sepeti bulundurmak işe yarayabilir. Ya da su kestanesi gibi su ürünlerini yetiştirecekseniz BAS sistemi işinize yarayabilir. Yavru olarak aldığınız balıklar büyüyüp sisteme yük olmaya başladığında BAS sistemi devreye sokulabilir. Ya da RAS sistemlerinde atık suyun doğaya salınmadan evvel mevcut amonyağın temizlenmesi için kullanılabilir. Derin su kültürü uygulanan ticari sistemlerde direk DSK havuzlarında uygulanabilir. Bu sistem özelikle ana baraja su sağlayan göletlerde, sulak alan habitatlarında ve yoğun tarım yapılan yerlerin riparyan dere kenarlarında, kanalizasyon arıtma sistemlerinde, akvaryumlarda, koi havuzlarında uygulanabilir. Özellikle ötrofikasyon nedeniyle yaşlanan göllerde uygulanmalıdır.
Pingback: Akuaponikte Biyosenoz Arıtma – Gürkan Yeniçeri