Irımtüzende Hangi Sebzeleri Yetiştirebiliriz

Çok geniş bir yelpazede istenen her türlü sebze meyve yetiştirilebilir aslında ama yetiştirdiğimiz ürünün besin değerlerinin yüksek olmasını istiyorsak bazı önemli püf noktalarına dikkat etmemiz gerekiyor. Balık, Biyofiltre ve Bitki Dengesi yazımda anlattığım gibi bitki, balık dengesi de çok önemli.

Irımtüzen sisteminin ilk çalışmaya başladığı yıl zaten sadece marul, pazı, ıspanak gibi yeşil yapraklı şeyler yetiştirebiliyoruz. Çünkü sebze yataklarında henüz yeteri kadar besin toplanmış olmuyor. Bu makale için sebze yataklarınızın en az iki senelik olduğunu varsayıyorum.

Bana göre 3 kademeli gıda yetiştirme sistemi uygulanmalı ki hem sistem çeşitliliği olsun, hem de bitkilerin ihtiyacı olan besinler tam olarak verilebilsin.

Çakıl Sebze Yatakları

Yeşil yapraklı sebzeler (genelde salata olacak şeyler) çakıl dolu sebze yataklarında yetişmeli. Zaten güneş kullanımı en fazla geniş yapraklı yeşil bitkilerce yapılıyor ve sistemden azotun çekilmesi için bunlar daha iyi. Derin Su Kültürü (DSK ya da raft) veya besin kanalı tekniği ile borularda da yapılabillir. Salyangozdan böcekten uzak, temiz olarak yetişen ürünler pazara çıkacak kalitede olur.

• Marul, kıvırcık türleri  direk tohumdan yetiştirilebilir.
• Nane için biraz dikkatli olmakta yarar var, tüm sebze yatağını sarabilir.
• Semizotu, tohumu çok küçük o yüzden toprakta çimlendirip biraz büyüyünce aktarmak gerekiyor.
• Ispanak direk tohumunu sebze yataklarına serpiyorum.
• Fesleğen, basil thoumları da çok ufak ve toprakta çimlendikten sonra aktarılmalı.
• Roka, tere direk tohumunu sebze yataklarına atıyorum.
• Dereotu ve maydanoz ise bahçenin her yerinden fışkırdığı için ihtiyaç duymadım ama bunlar da sebze yataklarında yetiştirilebilir.

Viking Yatakları

Meyveli sebzeler yani domates, patlıcan, biber, çilek gibi sebzeler ise ırımtüzene entegre viking yataklarında yetişmeli ve filtrelerin çıktıları bu viking yataklarına verilmeli ama birden bire değil. Düzenli olarak, yavaş yavaş. Besleme toprak üzerinden yapılmalı. Böylece mikorizalardan da yararlanabiliriz. Bu bitkilerin besin ihtiyacı çok daha fazladır. Toprakda kılcal kökleri de gelişir ve iyi beslenirler. Ben sebze yataklarında da domates yetiştirdim ama yeni tasarladığım sistemde renkli marullar, ıspanak, pazı ve tere gibi bitkilere ağırlık vereceğim.

Kardeş bitkileri de göz önünde tutarak aşağıda ki listeyi kullanabilirsiniz.

• Domates, fesleğen, kadife çiçeği. Domates altında sürekli su olmasına rağmen herhangi bir çatlama yapmadı. Sanırım bitki kendini sulu ortama adapte ediyor.
• Biber, kök kereviz, bamya. Acı biber acı olmuyor.
• Çilek, hodan, kedi nanesi, solucan otu.
• Patlıcan, tatlı biber, tarhun. Bilinmeyen bir nedenden dolayı her zaman patlıcan olmayabiliyor. Bitki büyüyor ama meyve tutmuyor. Domatesle karşılaştırıldığında verim düşük. Belki de patlıcanı sadece toprakta yapmak lazım.

Viking yatakları hakkında hazırladığım videodan kurulumu hakkında bilgi alabilirsiniz.

Toprak

Ağaçlar, soğan, patates, yer elması, havuç, turp gibi toprak altı yumrulu sebzeler ise toprakta yetiştirilmeli ve gene ırımtüzenin filtrelerinden çıkacak gübre ile beslenebilir.

Tabii burada ırımtüzene entegre edilecek viking yataklarının tasarımı çok önemli. Alt tabaka gene çakıl veya volkanik çakıl olmalı. En az 30 santim çakıl haznesi ve bir 30 santim de toprak kısmı olmalı (IBC kullandığınızı varsayarak 70cm yükseklikte kesebilirsiniz). Bu çakıllar her zaman su altında kalacak. Çakıllarda gelişecek bakteriler ile amonyak azota dönüştürülürken; toprağın çektiği su ile bitkilerde gübrelenecektir.

Çakılların üzerine bir geniş kök torbası ile topraklı bir katman ekleniyor. Toprağın kalınlığı 30 santimi geçmemeli zira su 30 santimden yükseğe fitilleme yolu ile çıkamıyor.

Kök torbası bulamazsanız çakıllar ile toprak arasına bir kaç kat tişört, çuval veya toprağı tutacak başka bir malzeme kullanabilirsiniz.

Bu viking yataklarının yağmurdan korunması zorunluluğu var. Eğer yukardan yağmur yağarsa tüm besin suya geçecektir ve sisteme geri dönecektir. Bu balıklar için büyük bir tehlike olabilir. O yüzden seralarda uygulanması zorunluluğu da var ya da dekuple sistem kurmak gerekiyor. Dekuple sistem (balık ve bitkinin ayrı tutulması) kurulacaksa çökelti filtresinden başka biyofiltreler de kullanılması balıkların sağlığı için gerekli.

Peki ne yetiştirmemeliyiz?

Sanıldığı gibi ırımtüzende her şeyi yetiştiremiyoruz. Bitkilerin ihtiyacı olan gübre ve bunun nasıl sağlandığı büyük rol oynuyor. Börülce, bezelye, fasülye, bakla, nohut gibi baklagiller ve kereviz ırımtüzende olmuyor. Irımtüzen sistemi azot açısından zengin olduğu için bu azotu kullanacak bitkilere ihtiyaç var ki su temizlenebilsin. Baklagillerin çoğu ihtiyacı olan azotu havadan alır. Zaten azotlu gübrelerle beslemeye çalışırsanız büyümesi çok yavaşlar ve ürün alamazsınız. Kereviz ise bünyesinde doğal olarak nitrat bulunduran bir bitki ve ırımtüzen ortamında yetişebilmesine rağmen sapları ve kökü çok fazla nitrat barındıracaktır. Patlıcan ise bazen iyi oluyor bazen hiç patlıcan vermiyor, en iyisi toprakta yetiştirmek.