Bu sene ilk defa tam olarak patates yetiştirmeyi deneyeceğim. Seçtiğim 3 değişik tür. Bintje, Spunta ve Dutch Cream. Aldığım bu tohum patateslerinin her bir paketi 8 adet minik patates barındırıyor.
Spunta oldukça büyük bir patates türü. Bitkisi 120cm’ye kadar büyüyebiliyor ve ilk defa patates ekecekler tarafından tercih ediliyor. Filizlenmeden hasata kadar geçen süre 150 gün. Boyutundan dolayı kızartmalarda iyi sonuç veriyor fakat püre ve fırında rosto olarak tüketimi de iyi.
Bintje patatesi Hollandalılar tarafından geliştirilmiş. Filizlenmeden hasata kadar geçen süre 134 gün. Kremsi sarı bir içi var ve püre olarak iyi gidiyor.
Dutch Cream patatesi ismine rağmen Şili’de geliştirilmiş bir patates. Filizlenmeden hasata kadar geçen süre 133 gün. En iyi fırında pişen patates olarak geçiyor. Bintjeye göre daha fazla nişasta barındırdığı için rosto veya püresi de iyi oluyor.
Daha önce patates yetiştirmeyi denemiş ve motorsiklet tekerlekleri ile kule yapmak, direk toprağa gömmek gibi metodların üretime hiç de etki etmediğini görmüştüm. Toprağım zaten iyi değil ve patateslerin gelişmesi için yeteri kadar açık da değil. Yaptığım araştırmalarda olgunlaşmak için uzun zaman isteyen patates türlerinin tekerlek kulelerinde veya torbalarda iyi sonuç verdiğini okudum ama hiç kimse hasat hakkında bir yazı veya video koymamış. Bu bilgiye göre Spunta patatesi 150 gün ile bu şekilde denenebilir.
Benim uygulayacağım patates yetiştirme yöntemi Avustralya’nın Tazmanya eyalatinde sebze bahçesi ile uğraşan ve TV’de programları olan Peter Cundall isimli zatın metodu. Bu metodda gerekenler, gazete kağıdı, 5 yada 6 balya saman, inek gübresi veya her türlü gübre.
Hazırlık
Patates ekme zamanını yörenize göre belirleyin. Bundan en az 4 hafta önce patatesleri direk güneş görmeyen ama aydınlık bir yerde filizlenene kadar tutun. Filizler belirdiğinde ki her patates üzerine en az 6 filiz olmalı, patatesleri parçaya 3 filiz olacak biçimde keskin bir bıçakla kesin. Her bir parçayı kesik taraf yana gelecek biçimde gene aydınlık bir yerde tutun. Bu işlem kesiğin kuruması için gereklidir ki toprağa girdiğinde çürümesin. Filizlerin zedelenmemesine dikkat edin.
Dikim
Önce patates ekilecek bölge seçiliyor. Buradaki otlar biçilerek zemin hazırlanıyor. Çapalamaya veya kazmaya gerek yok fakat bu yeri daha sonra başka bir şey ekmek için kullanacaksanız en az 30cm derinliğinde kazın. Üstüne en az 7 kat olacak biçimde gazete kağıdı kaplanıp ıslatılıyor. Ben kahve çuvalları, mukavva karton kutular ve gazete kağıdı kullandım. Gazetelerin üstüne filizlenmiş ve kesilmiş patatesler 40cm ara ile yerleştirilip 50cm kalınlığında saman ile örtülüyor. En üste ise gübre atılıyor ve tekrar iyice sulanıyor. Sulanan bu katman 15cm’ye kadar düşebilir. Ben gübre olarak inek ve kompost toprağı ile solucan çiftliğinden çıkan toprağı kullandım ve bir miktarda koyun gğbresi ekledim. Eğer arada güneş gören patatesler varsa bunlar üzerine saman yada talaş atılarak kapatılıyor.
Filizler saman üzerinde görüldüğü zaman bir miktar daha saman ve gübre ve orta boya gelince de potasyum bazlı bir gübre kullanmanız gerekebilir. Arada bir sulayarak ve ek saman ve gübre ile örterek büyümesini seyredin.
Patatesler çiçeklenmeye başladığında çiçeklerini dikkatlice koparın. Çiçeklenen patates üzüm gibi bir meyva verir ve içinde patates tohumları bulunur. Bu meyva zehirlidir ve yenmemesi gerekir. Patates üzerine yeni türler yaratmaya çalışan üreticiler bu şekilde tozlaşan patates tohumlarını kullanarak çalışırlar. Ama çiçekleri koparırsak, bitki, enerjisini toprak altında patates üretmeye harcar.
Hasat
Patatesin bitkisi ölüp kurumaya başlayınca hasadı yapabilirsiniz. Peter Cundall’ın metodunun güzelliği samanları kaldırıp büyüyen patateslerden alarak sezon içinde kullanabilmeniz.
Hasat sonrası patatesleri 2 saat güneşte bırakarak dış kabuğunun sertleşmesini sağlarsanız daha uzun süre saklayabilirsiniz. Samanların altından yeşil renkli çıkan patatesleri ayırın ve kesinlikle yemeyin. Bunlar güneş görmüştür ve zehirli konuma geçmiştir.
Patatesleri hava alacak çuvallara veya kahve çuvallarına doldurup soğuk, kuru, havadar ve karanlık bir ortamda uzun süre saklayabilirsiniz. Güneş gören veya aydınlık yerlerde patatesler yeşillenir ve daha uzun durursa filizlenir. Bu patatesler miğdeyi bozar ve zehirli olur.
Hasat sonrası patates ekilmiş yer oldukça verimli bir yer haline gelir. Zamanı gelen tohum veya fideleri buraya ekerek devam edebilirsiniz. Eğer 4 yıllık rotasyon yapıyorsanız patates hasadından sonra yaprakları yenen sebzeler, marul, ıspanak vesaire ve bitki tipine göre 8 yıllık rotasyon yapıyorsanız fasülye, bakla, bezelye ekebilirsiniz.
Ekilecek patatesleri ayırmak
Patateslerden orta boy olanlarını tekrar yetiştirmek amaçlı ayırın. Dış kabuğunda yara bere olmasın. Toprağını bir havlu ile temizleyin. Güneşte bırakarak hafif yeşil olmasını sağlayın. Çok fazla yeşillenmesin. Dışına kül sürün. Bu kül bakterilerin çoğalmasını engelleyecektir. 2 kat gazete kağıdına sarın ve bir mukavva kutuya 2 sıra halinde dizin. Gazete kağıdını, hem bozulan patateslerin diğerlerini bozmasını önlemesi hemde nem kontrolü sağlaması için kullanıyoruz. 2 sıradan fazlası patateslerin hava almasını engeller. 1°C ile 4°C arası sıcaklıkta 6 ay kadar dururlar. Buzdolabı veya soğuk hava deposunda da durabilir. Haftada bir veya iki kez patatesleri çevirin ve bir kaçını açarak çürüme var mı kontrol edin. Çürüme varsa ortam nemi çok yüksek demektir. Bir kısmı çürümüş patatesler ekilmez.
Patatesler ile soğan ve elmaları aynı yerde tutmayın. Yoksa patatesler soğan ve elmanın salgıladığı etil ve nem ile çok hızlı bozulurlar.
Ekim zamanından 14 gün önce çıkartıp aydınlık bir yerde bekletin. Bu zaman patatesin ısınması için gereklidir.
Kolay Gelsin.
