Irımtüzende Balık Hastalıkları

Irımtüzen aynen bir akvaryum gibi çeşitli balık hastalıklarına açık bir sistemdir. Özellikle bizim açgözlülüğümüzden kaynaklanan yoğun balık yüklemesi, filtrelerin yetersiz kalması, yeteri kadar sebze yetiştirilmemesi gibi nedenlerden dolayı hastalıklar baş gösterebilir. Tembellik yapıp pompa ve filtreleri periyodik temizlemezsek, yenmeyen yemleri hemen sistemden çıkartmazsak sorun yaşayabiliriz.

Yani sorun bizim tembelliğimiz ve açgözlülüğümüzde.

Unutmayın ki ister ırımtüzen olsun ister akvaryum, hastalıklara sebep olan bakteri, mantar gibi parazitler her zaman ortamda mevcut. Esas üzerinde durmamız gereken konu, bunların ne zaman problem olmaya başladığıdır

Balığın strese girmesi çok kolaydır. Oksijen azalır strese girer, amonya yükselir strese girer, kapağı kaldırıp bakarsın strese girer, yem verirsin 1 saat sonra strese girer. Haddinden fazla balık olursa gene strese girer. İlk geldiğinde zaten streslidir. pH değişir strese girer. Az balık olursa stres başlar. İki farklı türü aynı tanka koyun gene stres olur.

Yani sistem derme çatma kurulduysa, birazcık kar etmek adına bazı yöntemler uygulanmadıysa, aksaklıkların çıkması ve balıkların strese girmesi çok doğal.

Strese giren balığın bağışıklık sistemi de zayıflar. Artık kendini koruyamaz duruma gelir ve hastalıklar da baş göstermeye başlar.

Aynen diğer canlılar gibi, eğer psikoloji bozuksa binbir türlü hastalıkta ortaya çıkar.

Bir de mineral eksiklikleri tabii. Mineral eksikliği genelde tek tip beslenmeden kaynaklanır. Eğer balıklarınıza verdiğiniz yemler arasında mevsimine göre asker sineği larvası, un kurdu, solucan, böcek vesaire yoksa hastalıkların baş göstermesi de doğal.

Balığın derisi ile su arasında sümükümsü bir tabaka vardır. Balığın dış parazitlere ve bakterilere karşı yegane korunma mekanizması budur. Eğer bu tabaka zedelenirse veya erimeye başlarsa ki pH ve ısı değişiklikleri buna sebep olabiliyor- zararlı organizmalar da yapışacak yer bulabiliyor.

Irımtüzen bir gıda yetiştirme tekniği olduğuna göre ve bu işi doğalına en yakın yapmaya çalıştığımıza göre, mavi damla, antibiyotik, potasyum permanganat veya diğer akvaryum ilaçlarını kullanamayacağımız aşikar ama durum sandığımız kadar da kötü değil.

Irimtüzen sistemlerinde ki tüm problemlerin ortak çözümü tuzdur. Bildiğiniz kaya tuzu. İyot miktarı az olursa daha da iyi. İyi bir kaya tuzu içinde pek çok iz minerali de barındırır.

Sebze yataklarındaki bitki ve bakteriler 6 ppt civarına kadar tuzu kaldırabilir. Fakat bu miktar kullanıldıysa hastalık geçtikten sonra su değişimi yapılarak 1 ile 1.5 ppt arasına düşürülmelidir.

PPT nedir?

Parts Per Thousand – Örneğin 2 ppt tuz ekleyin diyorsam, her bin birim su için 2 birim tuz ekleyeceğiz. Bu durumda ırımtüzen sisteminizde toplam 1000 litre su olduğunu varsayarsak, 2 kilo tuz eklememiz gerekiyor.

Hamza abimizin sitesinde bir de hesap makinesi var. Dilerseniz onu da kullanabilirsiniz.

Irımtüzen sistemlerinde her zaman 1 ppt tuz bulunduruyoruz. Bu hem balıklara bir tonik olması açısından hem de nitrit zehirlenmelerinde koruma olması açısından önemli. Eğer pazı veya kereviz yetiştiriyorsanız tuz miktarını da her sezon başı ölçerek tamamlamanız gerekiyor.

Şimdi gelelim ırımtüzende sık görülen hastalıklara.

Beyaz Benek

Balığa yapışan dış parazitlerden biridir. Ichthyophthirius multifiliis isimli tek hücreli parazit neden olur. Çok yaygın bir parazit olduğundan balıklar da artık korunma mekanizmaları geliştirmişlerdir. Hastalığı erken zamanlarda yakalayıp tuz ve yüksek ısı ile tedavi ettiğimizde tamamen düzelir. Eğer ilerlerse balık ölümlerine neden olur. Balığın solungaçlarına yerleşirse oksijen solunumunu azaltacağından DO seviyesindeki dalgalanmalar balığa negatif etki eder.

Resim Pete Education sitesinden alınmıştır.

Hayat döngüsü şöyledir.

  1. Torofozoitler balığın dışına yapışarak büyümeye başlar.
  2. Trofont (erişkin trofozoit) balıktan ayrılır.
  3. Trofont kendi içinde bölünerek çoğalır.
  4. Trofont patlayarak tomaytları suya salar (tam bu aşama kolay öldükleri aşamadır)
  5. Tomaytlar balığın derisine yapışır ve döngü devam eder.

Bu döngü suyun sıcaklığı ile de ilişkilidir. 25 °C’de 7 günde tamalanırken, 6 °C’de 8 hafta civarı sürer.

Beyaz benekler açık bir şekilde görülebiliyor. Resim The Spruce sitesinden alınmıştır.

Hastalık ilerlemişse ve pamuklar demir paradan daha büyükse ve hastane tankınız yoksa direk 6 ppt tuzu bir kerede sisteme boca edin. Tuz istisna olarak ırımtüzene verilirken, hepsi bir anda veriliyor yoksa bir işe yaramıyor.

Eğer hastalık ilerlememişse 3 ppt yeterli olabilir. Bir su altı kamerası ile balıkları rahatsız etmeden kontrol etmek mümkün. Kepçe ile dışarı alıp bakacaksanız alabalık avcılarının kullandığı, balığı zedelemeyen silikon ağlı kepçelerden tavsiye ederim.

Tabii yukarıda bahsettiğim stres yaratacak tüm olaylar da ortadan kaldırılmalı. Hava taşlarına da bakım yapıp maksimum havayı verecek biçimde çalışmalarına özen gösterin.

Kuyruk Çürümesi

Balığın kuyruğundan başlayarak ilerler. Bazen diğer yüzgeçlerde de belirir. Gram negatif bakterilerden Aeromonas, Pseudomonas fluorescens, veya Vibrio bakterileri sebep olur. Etçil balıklarda kanibalizm varsa hızlı yayılır. Hasta balıkların hastane tankına alınması gerekir. Bu hastalıkta su kalitesi çok önemlidir. Zamanı geçmiş yemler ve yukarıda saydığım stres faktörleri hastalığın yayılmasına sebeptir.

Resim BYAP sitesinden alınmıştır

Bulabilirseniz gümüş suyu bu hastalığa birebir iyi geliyor. Hastane tankında düzelme başlayana kadar gümüş suyu ile tedavi ederseniz sorun kalmaz. Hastalık çok ilerlemişse balığın hayatına ikijime yöntemiyle son verip kompost olarak bahçeye hizmet etmesi daha iyi olacaktır.

Gümüş suyu bulamazsanız 6 ppt tuz ile hastalık iyileşme belirtileri gösterene kadar tedavi edin.

Periyodik test tablonuza pH, amonya, nitrit ve nitrat değerlerini işlediğinizi varsayarsak bu hastalığa sebep olabilecek koşulları da olmadan def edersiniz.

Unutmayın önlemek her zaman tedaviden daha ucuz ve etkilidir.

Pamukçuk Hastalığı

Flexibacter columnaris ismindeki çubuksu, gram negatif bakterinin yol açtığı bir hastalıktır. Çoğu zaman beyaz benek ile karıştırılır ama bunun beneği çok daha büyüktür. Irımtüzen sistemine su salyangozları ile gelebilir deniyor ama zaten suda her zaman vardır. Genelde ağızda veya solungaçlarda görünsede vücudun diğer kısımlarında da görülebilir. Balık strese girip kaçarken tankın kenarlarına tosluyorsa, bu hastalığın ağız kenarlarında çıkması doğal değil mi?

(c) Dwight Kunn

Kuyruğa yerleşirse, kuyruk çürümesine neden olan bakterilere de zemin hazırlar. Gram negatif olmasından dolayı gümüş suyu işe yarar. O yoksa 6ppt tuz da çok iyi tedavi eder.

Sonuç

Görüyorsunuz ki periyodik yapılacak bakımlar ve stres faktörlerinin ortadan kaldırılması balıkların sağlığı için çok önemli. Ek olarak doğadan yakaladığınız balıkları sisteme entegre etmeden evvel hastane tankında 6 ppt tuz ile bir kaç hafta takılması da koruyucu bir yöntem olacaktır.

 

Posted in Irımtüzen, Türkçe and tagged , .

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.