Dekuple ırımtüzen sistemlerinden bahsedeceğime söz vermiştim. Bu yazımda da dekuple bir sistemin nasıl kurulacağına ve nasıl yönetileceğine bakalım. Endüstride dekuple tasarımlar sebze yetiştirilen sistemler ile balık yetiştirilen sistemlerin ayrılabilmesi amaçlı yapılmıştır.
Klasik RAS sistemi sadece balık yetiştirmeye yarayan ve sistemdeki filtre modüllerine dayanan bir sistemdir. RAS’ın yanına bir hidroponik bitki yetiştirme sistemi eklediğinizde ve bu iki sistemin istendiğinde birbirinden ayrılmasını sağladığınızda dekuple sistem elde etmiş olursunuz.
Klasik RAS sistemi
Dekuple ırımtüzen sistemi
Türker Bodur hocamızın deyimiyle
Sistemin tek amacı balık ve bitki arasına bypass konulması ve sistemin ayrı ayrı çalıştırılabilmesi…
Dekuple sistemlerin amacı, balıklar ve bitkilerin değişik gereksinimlerinin tam olarak karşılanabilmesi. Asidite, sıcaklık ve besin değerlerinin her iki ortamda da ayarlanabilmesi bu işin başında geliyor. Ama bu düzende atık oluşması kaçınılmaz. Balıklardan bitki sistemine akan su geri balıklara verilebilir tabii doğru filtreleme sistemlerinden geçtikten sonra. Bitkilere giden suyun besin değerleri çok sıkı kontrol edilir ve gerekiyorsa kalsiyum, demir ve potasyum ile diğer mineral ve gübreler eklenebilir. pH ve besin dengelemesi için otomatik düzenekler suya gerekli asit ve gübreleri sıvı olarak ekler. Bitki yetiştirme kısmının sadece hidroponik olarak çalışabilmesi için bu gerekli. Aynı şekilde balık üretim modülününde bağımsız çalışabilmesi gerekiyor. Türker hocamızın dediğine göre:
Balık için dekuple sistem de ise klasik akuaponike kıyasla biyolojik arıtımda oluşan nitratın protein skimmer v.b. aletlerle ortamdan uzaklaştırılması gerekli… Aksi halde sistemde nitrat birikir.
Yazılarımı okuyorsanız biliyorsunuz ki dengeli kurulmuş bir sistemde besin yoksunluğu olmaması gerekir ve eğer hala besin ekliyorsanız “yalancı ırımtüzen” hatta hidroponik yapıyor olursunuz. Hidroponiğe iki, üç adet balık ekleyip ırımtüzen yapıyorum derseniz bu yalan olur.
Tabii benim uygulamalarım atık oluşturmama prensip olarak izin vermiyor. Ben dekuple sistemlere biraz daha farklı açıdan yaklaşıyorum. Benim için sistem çalışmaya devam ederken; çakıl dolu sebze yataklarının, filtrenin ve balık tankının sistemden çıkartılarak temizlenebilmesi çok önemli. Bu iş için de tasarımın dekuple sisteme göre yapılması gerekiyor.
Hafta sonu yeni sistemim üzerinde çalışırken bir yanlışlık yaptığımı farkettim. Sebze yataklarının yüksekliği, balık tankına göre biraz daha alçak olmalıydı. Bu durumda suyun kendi cazibesi ile balık tankından sebze yataklarına akması mümkün değil. Sorunu nasıl çözerim diye düşünürken şu çözüme ulaştım. Balık tankından filtreye ve oradan da dengeleme tankına suyu akıtacağım. Tek pompa ile dengeleme tankından sebze yataklarına ve balık tankına pompalanacak. Her bir sebze yatağının su girişi vana ile kontrol edilecek. Bu durumda sistem şeması şu şekilde oluyor.
Güncelleme: BYAP forumunda görüştüğüm bir üye bu durumda balık tankına dönen suyun tam olarak temiz olmayacağını ve balıkların mutsuz olacağını söyledi ki hakkı da var. O yüzden işin başındayken balık tankını ve filtreyi 10 santim saha yükseltmek için bu hafta sonu çalışacağım. Sistemin esnekliği ve dekuple tasarımı değişmeyecek.
Bu değişiklik aslında sisteme daha da esneklik kazandırdı. Sebze yataklarını (GB) sistemden tek tek çıkartıp temizleyebilirim. Balık tankını (FT) sistemden ayırıp hem filtreyi (RFF/SUF) hem de balık tankını temizleyebilirim. Yerim yok ama sisteme bir sebze yatağı daha eklemekte çok kolay çünkü tasarım modüler hale geldi.
Balık tankını sistemden çıkardığımda sebze yetiştirme kısmı çalışmaya devam eder. Filtrenin altındaki musluktan filtreyi boşaltıp dibindeki tortuyu solucan kompostuna rahatça aktarabilirim. Veya filtre tortusunu ayrı bir varilde oksijen vererek iki hafta gibi bir zamanda okside eder ve sisteme geri verebilirim.
Sanırım tek problem dengeleme tankını temizlemek olacak. Eğer filtreye periyodik olarak bakım yapabilirsem uzun yıllar dengeleme tankına dokunmam gerekmez. Dengeleme tankına bodur yayın veya kedi balığı düşünüyorum zaten, böylece dipte oluşacak tortu temizlenebilir.
Sebze yataklarını taşırken ek olarak bir şeye daha karar verdim ve uyguladım. Her sebze yatağının su girişi elyaf ve kömürden oluşan bir mini filtreden geçerek sebze yatağına dolacak. Böylece sebze yatağının bakım zamanını uzatmış olacağım. Bu ek mini-filtre sebze yataklarına gidebilecek tortuları da temizleyecek. Kullanılan mangal kömürü ise daha sonra aktif kömür olarak ağaç diplerine ve sebze bahçesine gömülerek hizmet verecek.
Bu sisteme ek olarak balık tankına su girişinde 4 adet mini sebze yatağı kullanarak su mercimeği, ve diğer fidelerimi yetiştirmek istiyorum. Böylece bir miktar daha filtreleme ve nitrifikasyon yapmış olacağım ve ayrıca yüksekten balık tankına akan su oksijen miktarını da yükseltmiş olacak.
Bu sistemde yavruları dengeleme tankında (ST) büyütürken, balık tankında ki erişkinleri yemeye devam edebiliriz ama dengeleme tankı direk sebze yataklarını beslediği için dolaşımdaki tortuyu arttırabilir.
Sistemimi kurmaya devam ediyorum. Neredeyse tüm hafta sonlarını bu işe ayırıyorum. Tabii yaparken bazı aksaklıklar çıkmıyor değil ama bunları yaratıcı biçimde halletmek gene bize düşüyor. Bu arada FB’den takip edenler bilir, arılarla da başım dertte. Hiç haber vermeden gelip sokuyorlar. Sanırım yakında bir ana arı değiştirme operasyonuna tabii olacaklar.
